Upadłość konsumencka to rozwiązanie, które może uratować osoby fizyczne przed finansowym zapaścią, kiedy nie są już w stanie spłacać swoich zobowiązań. Aby jednak móc skorzystać z tej opcji, konieczne jest spełnienie pewnych warunków. Kluczowym elementem w tej procedurze jest pojęcie niewypłacalności. Czym dokładnie jest niewypłacalność i jak można ją rozpoznać? Zapraszam do lektury, gdzie w prosty sposób wyjaśnimy, co musisz wiedzieć o niewypłacalności – kluczowym pojęciu prawa upadłościowego.
Co to jest niewypłacalność? Definicja niewypłacalności
W myśl prawa upadłościowego, dłużnik uznawany jest za niewypłacalnego, jeśli utracił zdolność do regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego). Mówiąc prościej, osoba fizyczna jest niewypłacalna, gdy nie jest w stanie terminowo spłacać swoich długów. Prawo nie uzależnia uznania niewypłacalności od określonej przyczyny braku możliwości spłaty zadłużenia – to, co doprowadziło do tej sytuacji, nie ma znaczenia na tym etapie postępowania. Przyczyny niewypłacalności, takie jak nagły spadek dochodów, utrata pracy czy niespodziewane wydatki, mogą być zróżnicowane, ale nie wpływają na sam fakt uznania dłużnika za niewypłacalnego. Te okoliczności są badane dopiero na późniejszym etapie postępowania, przy ustalaniu planu spłaty i ocenie stopnia zawinienia w powstaniu zadłużenia. Niewypłacalność ściśle wiąże się z utratą płynności finansowej.
Prawo upadłościowe wprowadza również pojęcie domniemania niewypłacalności. Oznacza to, że jeśli dłużnik nie reguluje swoich zobowiązań przez co najmniej trzy miesiące, zakłada się, że jest on niewypłacalny (art. 11 ust. 1a Prawa upadłościowego). Domniemanie to można obalić, jeśli dłużnik przedstawi dowody świadczące o tym, że opóźnienia nie wynikają z braku możliwości finansowych. Niemniej jednak, samo domniemanie pełni istotną funkcję w postępowaniu upadłościowym, ułatwiając jego wszczęcie i dalsze procedowanie.
Kiedy można ogłosić upadłość konsumencką?
Upadłość konsumencka może zostać ogłoszona, gdy dłużnik spełnia kryteria niewypłacalności. Ważne jest jednak, aby problemy finansowe były trwałe, a nie chwilowe. Krótkotrwałe trudności w regulowaniu zobowiązań nie stanowią podstawy do ogłoszenia upadłości. Przykładowo, jak orzekł Sąd Najwyższy, „krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów wskutek przejściowych trudności nie jest podstawą ogłoszenia upadłości” (wyr. SN z 19.01.2011 r. sygn. akt. V CSK 211/10).
Sąd odgrywa kluczową rolę w procesie ogłoszenia upadłości. To on ocenia, czy dłużnik jest niewypłacalny oraz czy spełnia przesłanki do ogłoszenia upadłości. Może również oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli uzna, że sytuacja dłużnika jest przejściowa i nie ma zagrożenia trwałej utraty zdolności do regulowania zobowiązań. Dlatego tak ważne jest, aby we wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej dokładnie opisać swoją sytuację majątkową i osobistą, a nie tylko wymienić zadłużenie. Przekonująca argumentacja i rzetelne przedstawienie faktów mogą znacząco wpłynąć na decyzję sądu. Warto również skorzystać z pomocy prawnika, który pomoże w przygotowaniu wniosku i wskaże, na co zwrócić szczególną uwagę.
Niewypłacalność – przykłady z orzecznictwa
Orzecznictwo sądowe dostarcza wielu przykładów, które pomagają zrozumieć, jak w praktyce stosowane są przepisy dotyczące niewypłacalności:
Wyrok SA w Warszawie z 17.12.2020 r., sygn. akt III SA/Wa 301/20: Sąd stwierdził, że “Nie można schematycznie przyjmować poglądu, że każda, nawet jednorazowa, zaległość powoduje stan niewypłacalności wymagający składania wniosku o ogłoszenie upadłości.”
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29.11.2023 r., sygn. akt III FSK 4261/21: Sąd stwierdził, że “Nie ma znaczenia, z jakiego powodu dłużnik (spółka) nie wypełnia swoich wymagalnych zobowiązań, jaki jest okres tego opóźnienia, ani też jaka jest wysokość długu w porównaniu do stanu jego aktywów. Nie ma również znaczenia, czy są to zobowiązania publicznoprawne czy cywilnoprawne oraz to czy są one stwierdzone tytułem egzekucyjnym czy wykonawczym. Niewypłacalność istnieje zarówno wtedy, gdy dłużnik nie ma środków finansowych, jak i wtedy, gdy nie wykonuje zobowiązań z innych powodów.”
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 05.05.2023 r., sygn. akt III FSK 112/23: Sąd stwierdził, że “Dla określenia stanu niewypłacalności bez znaczenia jest przyczyna niewykonywania zobowiązań. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn, np. nie wykonuje zobowiązań w celu doprowadzenia swego kontrahenta do stanu niewypłacalności albo też nie wykonuje zobowiązań z przyczyn irracjonalnych.”
Niewypłacalność – podsumowanie
Podsumowując, sądy podkreślają, że niewypłacalność nie jest determinowana jednorazową zaległością ani specyficznymi przyczynami niewykonywania zobowiązań. Niewypłacalność występuje zarówno w przypadku braku środków finansowych, jak i wtedy, gdy dłużnik celowo lub irracjonalnie unika spłaty zobowiązań. Ważne jest, aby każda sytuacja była analizowana indywidualnie.
Upadłość konsumencka jest złożonym procesem, który wymaga starannego przygotowania oraz dokładnej analizy sytuacji finansowej dłużnika. Kluczowe jest zrozumienie pojęcia niewypłacalności oraz przesłanek do ogłoszenia upadłości. Zarówno dłużnicy, jak i wierzyciele powinni skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie upadłościowym, aby uzyskać fachową pomoc i wsparcie. Nasza kancelaria oferuje kompleksowe doradztwo i reprezentację, pomagając klientom skutecznie przejść przez proces upadłościowy. Zapraszamy do kontaktu, aby zapewnić sobie profesjonalne wsparcie w tym procesie.